Wat doe ik?
Ik ben radioamateur ofwel zendamateur (géén piraat!). Ik maak voor mijn hobby graag contact met andere radioamateurs over de hele wereld. In spraak, maar ook vaak via digitale communicatie. Dat laatste gebeurt met behulp van de PC of laptop die dan aan de radioapparatuur is gekoppeld. In zo’n gesprek, in radioamateur termen ook wel “QSO” genoemd, wisselen we informatie uit over elkaars radiostation en praten we vaak over radiotechniek.
Iedere radioamateur heeft een eigen “callsign” ofwel roepletters. Ik heb de internationale roepnaam PA9X, in het internationaal radioalfabet is dat: “Papa Alfa Nine X-ray”. Daarbij staan de letters PA voor Nederland. Het cijfer en de letter erna mocht ik zelf uitkiezen. Ik koos de X, omdat die staat voor eXperimenteren. De basis van mijn hobby!
Een deel van mijn apparatuur is aangeschaft, maar ik heb ook veel dingen zelf gebouwd zoals mijn meeste antennes. Mijn hobby is geen 27Mc, daar wordt op andere frequenties met andere zendvermogens en met andere apparatuur gewerkt, maar het principe van zenden en ontvangen is hetzelfde.
Is dat zenden dan wel legaal?
Ja, dat is zeker legaal. Om uit te mogen zenden heb ik namelijk een staatsexamen moeten afleggen. Dat is niet zomaar wat; dat haal je pas als je uitgebreide kennis hebt van radiotechniek, voortplanting van radiogolven (propagatie), radiocommunicatie en van wet- en regelgeving. Ik heb een zogenaamde F-registratie, dat is de hoogste registratieklasse in Nederland, die ook in veel andere landen wordt erkend.
Zendt dat station dan de hele dag uit?
Eigenlijk alleen als ik thuis ben en dan als de tijd het toelaat. Soms staat mijn apparatuur wel een hele dag aan, als onderdeel van WSPR, een wereldwijd netwerk van radiobakens. Dat netwerk wordt gebruikt voor onderzoek naar de voortplanting van radiogolven (propagatie).
Een computer laat mijn apparatuur dan bijvoorbeeld vijf keer per uur een signaal van 30 seconden uitzenden. Het zendvermogen wat dan wordt gebruikt is heel laag, ongeveer 0,5 watt. Ongeveer net zoveel zendvermogen als een speelgoed walkie talkie. Zelfs met dit klein zendvermogen wordt mijn radiobaken nog tot in Australië en Nieuw-Zeeland gehoord. Dat komt door het gebruik van geavanceerde digitale technieken.
Via internet kan ik vanaf andere plekken een verbinding leggen mijn radioapparatuur, zodat ik deze ook op afstand kan controleren en bedienen.
Zijn die antennes legaal?
Een antenne mag vergunningsvrij vijf meter boven het huis uitsteken, dus zijn mijn antennes toegestaan. Omdat ik geregistreerd radioamateur en frequentiegebruiker ben, staan mijn antennes ook officieel geregistreerd in het Antenneregister van het Agentschap Telecom (wat onder het Ministerie van Economische zaken valt). Radioamateurs hebben, door hun bijzondere status, vaak de mogelijkheid om een vergunning te krijgen voor een hogere antennemast.
Mijn antennes
De antenne die lijkt op een droogmolen heb ik zelf gebouwd. Met deze antenne zend en ontvang ik op de golflengtes 20, 17, 15, 12, 10 en 6 meter. Maar meestal gebruik ik deze antenne (vanwege de hoogte) voor ontvangst.
Bovenop de “droogmolen” staat een kleine Halo antenne, die vierkante antenne. Die gebruik ik voor lange afstanden op de 2 meter en 70 centimerband. Maar hiermee ontvang ik zelfs ook radiocommunicatie vanaf het ruimtestation ISS.
De lange spriet met de drie zijsprieten is een antenne voor de 2 meter en 70 centimerband. Deze golflengtes gebruik ik voornamelijk voor lokaal te zenden, zeg maar alles in en straal van 50 km. Met deze antenne kan ik bijvoorbeeld ook radiocommunicatie in de luchtvaartband en de marifoon ontvangen.
De kleine PVC-buis onder aan de zijkant, behuisd een Miniwhip antenne. Deze is speciaal voor de ontvangst van lokale elektrische stoorbronnen, die ik met special apparatuur deels kan verminderen om mijn ontvangst te verbeteren.
Daarnaast ook een klein weerstation wat me waarschuwt als de windsnelheid boven een bepaald niveau komt. Dan schuif ik de antennes omlaag.
De lange antenne op het platte dak is een zogenaamde tuned groundplane antenne. Onder de antenne hangt een zwarte kast met elektronica, waarmee ik de antenne op afstand kan afstemmen op golflengtes van 160 meter t/m 10 meter. Ik gebruik deze antenne vaak als zendantenne.
De ronde antenne is een zogenaamde actieve magnetische lus-antenne. In het Engels noemen ze dat een magnetic loop. Deze antenne is speciaal voor ontvangst van langegolf en middengolf zenders. Op winteravonden ontvang ik daarmee bijvoorbeeld commerciële radiostations uit Noord-Amerika.
Zijn die antennes gevaarlijk?
Als je ze zou aanraken tijdens zenden kun je dat wel voelen, maar je gaat er zeker niet van dood. Je moet dan wel op mijn dak staan om de antenne aan te raken, en ik tegelijk met mijn maximaal vermogen zenden. Dat je op mijn dak staat, zie ik nog niet zo snel gebeuren! De straling die van de antennes afkomt, blijft ruim binnen normen die de overheid heeft gesteld. Daar merk je buiten en in huis niets van.
De antennes kunnen ook niet zomaar naar beneden vallen. Ik heb werktuigbouwkunde gestudeerd en met die kennis heb ik alle constructies zo gemaakt, dat ze een storm tot 120 km/h aan kunnen. Als het erg hard gaat stormen schuif ik uit voorzorg mijn antennes in. Dan moet er een tropische cycloon of tornado overtrekken om de antennes alsnog om te blazen. Maar waarschijnlijk zijn jouw en mijn dak er dan al lang afgewaaid.
Ook zijn de antennes beschermd tegen blikseminslag. Op zolder kan ik aan de buitenzijde alle antennes ontkoppelen.
Veroorzaak ik storing?
De moderne apparatuur die ik gebruik voldoet aan strenge nomen om dat te voorkomen. Storing zou je wel kunnen ondervinden als je elektronische apparaten in huis hebt, die geen of een ongeldige CE-markering hebben (vaak “Made in China”, etc.). Onder andere apparaten die rechtsreeks uit China zijn geïmporteerd en vaak niet aan Nederlandse normen voldoen.
Die apparaten voldoen dus niet aan de normen waar apparatuur aan moet voldoen om “immuun” te zijn tegen radiogolven. Maar op bepaalde apparatuur staat wel een CE-markering, zoals PC speakers, babyfoons, koptelefoons, luidsprekers, etc.. Hiervan is bekend dat deze erg gevoelig zijn voor storing door het gebrek aan afscherming (de lage prijs moet ergens vandaan komen). Ook wordt veel geïmporteerde apparatuur onterecht voorzien van de letters CE. De CE-markering op deze apparatuur kun je dan ook met een korreltje zout nemen! Mensen die in deze materie zitten, hebben het dan ook over CE = China Export.
Heb je een mobiele telefoon, babyfoon, satellietschotel, ADSL modem, kabelmodem, mediabox of wifi in huis? Dan hoef je geen storing van mij te verwachten. Deze apparaten werken namelijk op totaal andere andere zend- en ontvangstfrequenties.
Er is eerder kans dat jouw eigen mobiele telefoon of die van je buren op jouw apparatuur stoort.
Radiografische apparaten
Er zijn bepaalde apparaten die gebruik maken van de frequentie 433 MHz. Denk aan een babyfoon, schakelaars met afstandbediening of de afstandbediening voor het alarm van auto, scooter of tuinhek. Deze zogenaamde LPD-apparaten werken met een klein zendvermogen op dezelfde frequentie waar zendamateurs actief zijn.
Zendamateurs hebben op die frequentie, bekend als de 70 centimeter band, een “primaire status” die in de telecomwet is vastgelegd. Ieder ander die gebruik maakt van deze frequentie heeft deze eigenlijk in “bruikleen” van de zendamateurs. Het kan dus voorkomen dat zo’n LPD-apparaat niet werkt, omdat een zendamateur de frequentie al in gebruik heeft. Dat jouw apparaat op dezelfde frequentie als die van de zendamateur werkt, daar kan de zendamateur niets aan doen. Het is vaak een bewuste keuze van een fabrikant om deze frequentie te gebruiken, om zo de kosten laag te kunnen houden.
Je kunt wel goede afspraken met de zendamateur maken als je storing ondervindt. Maar realiseer je dat een zendamateur effectief zo’n 10-20 minuten per dag ook daadwerkelijk een radiosignaal uitzendt. De rest van de tijd is de zendamateur vooral aan het kijken, luisteren, bouwen en experimenteren.
Ik ben zelf nauwelijks actief op deze 70 centimeterband, maar andere zendamateurs in de omgeving wel.
Veroorzaak je zelf storing?
Bij radioamateurs staat bepaalde apparatuur bekend als veroorzaker van hardnekkige storing, zoals LED verlichting, spaarlampen en laders voor bijvoorbeeld tablet of smartphone. Adapters voor internet via het stopcontact zijn berucht als enorm krachtige stoorzenders, waarbij de bedrading in je huis als reusachtige antenne radiostraling uitzendt.
Ook zal zegt je internetprovider dat het geen kwaad kan:
Neem zeker geen internet via het stopcontact want dat kan voor veel onverklaarbare problemen in huis zorgen.
Ook acculaders (voor bijvoorbeeld fiets of scootmobiel), dimmers, computers, laptopvoedingen, monitoren, plasma TV’s, LCD TV’s en vooral onjuist aangelegde installaties met zonnepanelen of slechte zonne-omvormers (inverters). Dat kan voor een radioamateur heel vervelend zijn, omdat deze de hobby dan niet meer kan uitvoeren. Hij hoort simpelweg alleen nog storing van het apparaat. Net zo vervelend als wanneer je met je visite een gesprek wilt voeren, terwijl jouw buurman continu aan het boren, zagen of bladblazen is.
Storing op communicatie van hulpdiensten
Storende apparaten kunnen ook te horen zijn op andere frequenties dan die van radioamateurs. Denk aan hulpdiensten zoals brandweer, politie en ambulances (C2000), maar ook op frequenties die door defensie en veiligheidsdiensten worden gebruikt. Vooral hier in deze omgeving, kan ook de luchtvaart direct hinder ondervinden. Onze wijk ligt exact onder de aanvliegroute van Rotterdam Airport voor toestellen die in oostelijk richting aanvliegen.
Kort filmpje toont storing door een slecht aangelegde zonnepaneelinstallatie:
Storende apparaten kunnen ook je wifi traag maken, je draadloze muis en toetsenbord ontregelen of je draadloos alarmsysteem of camerasysteem onbruikbaar maken. Zelfs de ontvangst van radiostations (zeker DAB+) en TV-stations (DVB-T) kan dan ernstig verstoord zijn.
Koop dus ook altijd elektrische apparaten met een betrouwbare CE-markering in een Europese (web)winkel en nooit via AliExpress of eBay uit Azië. Het kan zelfs gevaarlijk zijn en mogelijk zelfs brand door kortsluiting veroorzaken.
Kies je voor zonnepanelen, lees dan eerst dit.
Storing opsporen
Wanneer je zelf last heeft van storing is het opsporen van de oorzaak goed mogelijk. Daarvoor heeft Agentschap Telecom goede apparatuur zoals rijdende meet- en peilstations. Ook radioamateurs kunnen helpen een storing te lokaliseren. Daar kan een lokale VERON afdeling mogelijk bij helpen.
Toch nog ergens storing op radio, TV of computer?
Ook al veroorzaakt een zendamateur geen storing bij jou, ik help je graag om uit te zoeken wat deze storing dan wel veroorzaakt. Ik ben opgeleid om stoorbronnen te lokaliseren en storing te verhelpen.
Zo kan het zijn dat je TV beeld hapert door een slechte of verkeerd type antennekabel, een defecte HDMI-kabel, een ongelukkig aangesloten connector, of door een probleem bij je kabelexploitant of ADSL provider. Misschien is je draadloos internet traag omdat de wifi van de buren op exact hetzelfde kanaal uitzendt als jouw wifi. Stoort internet via het stopcontact bij de buren, heftig op je draadloze apparaten. Of hebben je buren gekozen voor zonnepanelen.
Zonder dat je het weet is er misschien iemand in de omgeving die zonder de vereiste papieren, mogelijk met illegale apparatuur, radio-uitzendingen doet.
Tot slot
Als je nog wat wilt weten, bel gewoon aan. Misschien vind je het dan leuk om met mij een verbinding te maken met je favoriete deel van de wereld.
Benieuwd wat amateurradio inhoudt of misschien zelf radiozendamateur worden? Kijk op de website van mijn vereniging, de VERON. Of kom eens langs bij mijn lokale afdeling in Vlaardingen. Daar hebben we een eigen radiostation met antennemast.
Groeten van Jean-Paul, ofwel in radiotaal: 73 de PA9X Jean-Paul